07.03.2007

ULUDAĞ'DAKİ KONGREDE SON GELİŞMELER ANLATILDI

Kök hücreyle ilaçsız tedavi

 Parkinson hastalarına uygulanan kök hücre tedavisinde ilaca gerek kalmıyor. Kalp krizi sonrasında iğne katater kullanmadan kandaki kök hücre sayısı artırılıyor

Ayşegül Aydoğan Atakan

Tıbbın pek çok alanında alternatif tedavi şansını yaratan kök hücre terapileri, Uludağ'da düzenlenen 4. Ulusal Kemik İliği Transplantasyonu ve

Kök Hücre Tedavileri Kongresi'nde tartışıldı. Yaklaşık 200 uzmanın katıldığı kongreye, aralarında yurtdışında çalışmalarını sürdüren 5 Türk bilim adamı olmak üzere diğer ülkelerden toplam 18 bilim adamı katıldı.
Kongrede, Türkiye'de yıllık 5 bin hastaya nakil ihtiyacı duyulmasına karşılık bunların yaklaşık yüzde 10'una nakil yapıldığı bildirildi. Son dönemde yılda 600-800 kemik iliği nakli (kök hücre nakli) yapıldığının açıklandığı kongrede 29 olan merkez sayısının artırılması gerektiği vurgulandı.

60 merkeze ihtiyaç var

Halen lösemi, lenfoma ve kan hastalıklarında etkin bir tedavi olan kök hücre naklinde Avrupa ortalamalarının çok gerisinde

kalındığını söyleyen Türk Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Muhit Özcan'a göre, yılda 15-20 nakil yapan yaklaşık 60 merkeze ihtiyaç var.
Prof. Özcan, Avrupa standartlarında yılda 10 milyonda 150-300 naklin gerçekleştirildiğini kaydederek, Türk nüfusuna oranlandığında yapılan nakil sayılarının 10 milyonda 150 sınırlarında kaldığını belirtti.

Ödeme sorunu

Türkiye'de toplam 300 hematoloğun bulunduğunu ancak kemik iliği nakliyle 50-60 kadar uzmanın ilgilendiğini belirten Prof. Dr. Özcan, "Bu sayı bugün için en az iki katına çıkmalı ki, Türkiye'de kemik iliği transplantasyonunda yeterli ve kaliteli bir tedavi sunulabilsin" diye konuştu.
Özcan, Türkiye'de nakil azlığının nedenlerinden birinin de geri ödemedeki sorunlar olduğunu vurgulayarak, sosyal güvenlik kurumlarının ödemeleri zamanında ve etkili bir şekilde yapmaması nedeniyle nakil merkezlerinin ekonomik sıkıntı çektiğini kaydetti.

Parkinsonda Türk bilim adamının başarısı

  İsveç Lund Üniversitesi Wallenberg Neuroscience Merkezi'nde parkinson hastalığına karşı kök hücre çalışmalarını yürüten Doç. Dr. Deniz Kırık, kongrede son gelişmeleri aktardı. Parkinsonda beyin hücrelerinin yavaşça öldüğünü anlatan Dr. Kırık, kök hücre tedavisiyle ölen hücrelerin yerine yenisini naklettiklerini belirtti. Kırık, "Biz ölmüş hücrelerin yerine yenisini yerleştirerek fonksiyonlarını geri kazanmasını sağlayabileceğimiz bir tedavi uyguluyoruz" dedi.

Hayat kalitesi artıyor

Son 20 yılda dünyada 350 parkinson hastasına kök hücre naklinin denendiğini, bunların 18'inin merkezlerinde yapıldığını anlatan Kırık, ilk vaka deneylerine 1987'de başladıklarını bildirdi. Araştırmalarında bu hastaların bir kısmının kök hücre tedavisine çok iyi yanıt verdiğini anlatan Kırık, çalışmalarının sonuçlarını şöyle anlattı:
"Hastaların üçte biri, en iyi ilaç tedavisinden daha iyi sonucu verdi. Üçte biri ise en iyi ilaç tedavisinden daha az yanıt verdi. Eğer hastalar yarar görürlerse artık ilaç kullanma ihtiyaçları kalmıyor. İyi yanıt veren hastalarda hayat kalitesi neredeyse normale dönüyor." Avrupa Kök Hücre Transplantasyonu ve Rejenerasyonu Derneği'nin de başkanı olan Kırık, araştırmalarına yılda 1 milyon dolar fon ayrıldığını söyledi. Kırık, parkinson hastası olan ünlü yıldız Michael J. Fox'un kurduğu vakıftan da 250 bin dolar fon aldıklarını, Michael J. Fox'la bir araya geldiklerini belirtti.

Kalp için trafik polisi

  Kalp krizi ve kalp yetmezliğinde kök hücreyi iki ayrı yöntemle kullandıklarını anlatan Almanya Rostock Üniversitesi Kardiyoloji Bölümü Direktör Yardımcısı Dr. Hüseyin İnce de kalp krizi sonrasında iğne kateter kullanmadan, bir ilaçla kandaki kök hücre sayısını artırdıklarını söyledi. İnce, yöntemi şöyle anlattı:
"GCSF adlı bir ilaç kullanarak kan dolaşımındaki kök hücrelerin sayısını artırıyoruz. Kemik iliğindeki kök hücreler kana, sonra da kalbe gönderiliyor. İlaç sayesinde artan bu hücreler tıpkı bir trafik polisi gibi kalbe yönlendiriliyor. Böylece kök hücreyi kalça kemiğinden almak zorunda kalmıyoruz. Bugüne kadar 50 hastayı bu yöntemle tedavi ettik. İkinci yöntemde de kalp yetmezliğinde kalça kemiğinden kök hücre toplayıp baypas ameliyatı sırasında hastaya veriyoruz. Böylelikle baypas sonrasında ölü dokular canlandırılmış oluyor."

Son gelişmeler
Yarı uyumlu nakil: Özellikle çocuk hastalarda kemik iliğinde tam doku uyumu yoksa yüzde 50 oranında doku uyumuyla nakil yapılabiliyor. HLA doku uyumunun yüzde 50 sağlandığı "haploidentik" uygulama, bugüne kadar Türkiye'de 32 çocuk hastada gerçekleştirildi.
Çift kordon kanı kullanımı: ABD'de yapılan çalışmalarda bir değil, çift kordon kanı kullanılararak hastalara nakil şansı doğduğu, bu çalışmaların büyük bir umut ışığı olduğu vurgulandı. Erişkinler için yeterli iki ürün bulma şansının yüzde 95 olduğu bildirildi.